Biorąc pod uwagę globalną naturę rynku FX, ważne jest by przed rozpoczęciem transakcji przyjrzeć się jego historii i zapoznać się z najważniejszymi wydarzeniami, które ukształtowały pojęcie waluty oraz kursu walu. W tej części zajmiemy się międzynarodowym systemem monetarnym oraz jego ewolucją do formy obecnej. Potem, pzyjrzymy się najważniejszym uczestnikom rynku forex – jest to kwestia niezwykle ważna dla przyszłych handlowców forex.

Historia forex

System waluty złotej

Powstanie systemu waluty złotej w 1875 roku, jest jednym z najważniejszych wydarzeń w historii forex. Zanim system waluty złotej został wprowadzony, handlujące państwa używały głównie złota i srebra jako środków płatności międzynarodowych. Najistotniejszą kwestią w płatności zlotem i srebrem jest fakt, iż ich wartość zależy od zewnętrznych dostaw. Na przykład, odkrycie nowej kopalni złota sprawi, że ceny złota zmaleją.

Podstawową zasadą w systemie waluty złotej była gwarancja władz, iż waluta zostanie zamieniona na odpowiadającą ilość złota, i vice versa. Innymi słowy, waluta będzie pokryta złotem. Oczywiście, władze potrzebowały całkiem konkretnych zapasów złota, by sprostać wymaganiom takiej wymiany walut. U schyłku XIX wieku, wszystkie ekonomicznie dominujące państwa miały ściśle określoną ilość waluty odpowiadającą uncji złota. Przez lata, różnice w cenach uncji złota pomiędzy dwiema walutami były kursem walut odpowiadających tym walutom. Był to przykład pierwszego ujednoliconego sposobu ustalania kursu walut w historii.

Ostatecznie, system waluty złotej doczekał swego kresu u progu pierwszej wojny światowej. W skutek napięcia politycznego między Niemcami, większość potęg europejskich czuła potrzebę ulepszenia swych zasobów militarnych. Związane z tym finansowe osłabienie było tak znaczące, że nie pozostawało już złota na wymianę walut, której dokonywały władze.

Chociaż system waluty złotej powrócił na chwilę w okresie międzywojennym, większość państw porzuciła go ponownie w przededniu wybuchu drugiej wojny światowej. Jednakże, złoto nigdy nie zaprzestało być ostateczną formą wyceniania wartości monetarnej. (Więcej szczegółów znajdziesz w „Nowe Spojrzenie na System Waluty Złotej”, „Co Jest Nie Tak ze Złotem” oraz „Analiza Techniczna w Systemie Waluty Złotej”).

System Bretton Woods

Przed końcem drugiej wojny światowej, alianci wierzyli, że będzie potrzeba wprowadzenia systemu monetarnego po to by wypełnić pustkę powstałą w wyniku porzucenia systemu waluty złotej. W lipcu 1944 roku, ponad 700 alianckich reprezentantów zwołanych w Bretton Woods w New Hampshire obradowało nad międzynarodowym systemem walutowym zwanym systemem Bretton Woods.

Upraszczając, Bretton Woods doprowadził do ustalenia następujących kwestii:

1. Metoda ustalania stałego kursu walut;

2. Dolar amerykański zastępujący system waluty złotej jako główną walutę;

3. Powstanie trzech międzynarodowych agencji nadzorujących aktywność ekonomiczną: Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW), Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju oraz Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (UOSTCH).

Jedną z najważniejszych cech systemu Bretton Woods jest fakt, iż dolar amerykański zastąpił złoto jako obowiązujący standard wymiany walut, co więcej, dolar amerykański stał się jedyną walutą na świecie, która mogła być pokryta złotem. (I to właśnie okazało się być głównym powodem dla którego Bretton Woods poniósł ostatecznie porażkę.)

Przez następne 25 lat, Stany Zjednoczone musiały przeprowadzać serię równoważenia deficytów w płatności by móc funkcjonować jako rezerwowa waluta na świecie. Na początku lat 70. rezerwy złota USA były tak uszczuplone, iż skarb USA nie miał wystarczająco złota by pokryć wszystkie amerykańskie dolary, które obce bank centralne miały w swych rezerwach.

Ostatecznie, 15 sierpnia 1971 roku prezydent Stanów Zjednoczonych Richard Nixon zamknął rynek złotem ogłaszając światu, iż nie będzie więcej wymian złota na dolary amerykańskie, które były w rezerwach obcych banków. To wydarzenie oznaczało koniec Bretton Woods.

Chociaż Bretton Woods nie przetrwał zbyt długo, miał znaczący wpływ na współczesną ekonomię. Jego spuścizna istnieje w formie trzech międzynarodowych agencji, powstałych w latach 40. Którymi są: Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW), Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju oraz Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (UOSTCH) – prekursor Światowej Organizacji Handlu. (By dowiedzieć się więcej o Bretton Woods zajrzyj do „Czym jest Międzynarodowy System Monetarny?” i „Zmienne i Stałe Kursy Walut”).

Współczesny kurs walut

Po upadku systemu Bretton Woods, świat ostatecznie zaakceptował wykorzystanie zmiennych obcych walut podczas umowy zawartej na Jamajce w 1976 roku. Oznaczało to, iż użycie złota jest ostatecznie zniesione. Nie oznacza to jednak, że rządy państw od razu przyjęły idealny, mało zmienny kurs walut. Większość rządów przyjęło jeden z poniższych trzech systemów wymiany walut, używanych do dziś:

1. Dolaryzacja

2. Kurs sztywny

3. Kurs zmienny

Dolaryzacja:

Dolaryzacja ma miejsce, gdy państwo nie decyduje się na własną walutę tylko przyjmuje obcą. Pomimo tego, iż dolaryzacja zwykle sprawia, iż konkretny kraj postrzegany jest jako bardziej stabilne miejsce na inwestycje, minusem jest to, że centralny bank tego państwa nie jest w stanie dłużej drukować pieniędzy bądź prowadzić jakiejkolwiek polityki monetarnej. Przykład dolaryzacji to sytuacja w El Salvador, gdzie dolary amerykańskie są walutą narodową. (Więcej szczegółów na „O Co Chodzi z Dolaryzacją”).

Kurs sztywny

Z kursem sztywnym mamy do czynienia, gdy państwo bezpośrednio ustanawia stały kurs walut, przez co jest on bardziej stabilny niż zwykły. Dokładniej, kurs sztywny pozwala danej walucie być wymienianej przy stałym wskaźniku z pojedynczym, szczegółowym ruchem w obcej walucie. Wartość waluty zmienia się tylko wtedy, gdy kurs sztywny ulegnie zmianie.

Przykładowo, Chiny ustanowiły kurs sztywny dla swojego yuana wobec dolara amerykańskiego na 8,28 yuana do 1 dolara amerykańskiego (pomiędzy 1997 a 21 lipca 2005). Minusem kursu sztywnego, jest to, że wartość waluty zdana jest na łaskę sytuacji ekonomicznej waluty sztywnej. Przykładowo, jeśli dolar amerykański znacznie zdrożeje wobec innych walut, yuan również zdrożeje, co nie jest tym, do czego dąży centralny bank Chin.

Zarządzany kurs zmienny

Zarządzany kurs zmienny powstaje, gdy kurs walut może swobodnie się zmieniać w kwestiach wartości wobec podaży i popytu na rynku. Jednakże, zarząd banku centralnego ma prawo interweniować w celu ustabilizowania ekstremalnych zmian w kursie walut. Przykładowo, jeśli waluta danego państwa gwałtownie spadła poniżej akceptowanego poziomu, rząd może krótko terminowo zwiększyć stopę procentową. Wzrastający wskaźnik powinien spowodować, że wartość waluty delikatnie wzrośnie. Należy jednak zrozumieć, że to bardzo uproszczony przykład. Bank centralne zazwyczaj posługują się mnóstwem narzędzi by zarządzać walutą.

Uczestnicy rynku

W odróżnieniu od rynku akcjami – gdzie inwestorzy często handlują jedynie z instytucjami (np. fundusze wzajemne) lub z innymi inwestorami – na rynku forex są również inni uczestnicy, którzy handlują z zupełnie innych powodów niż inwestorzy na rynku akcjami. Stad, bardzo ważne jest, by zrozumieć funkcje i motywacje głównych uczestników na rynku forex.

Rządy i banki centralne

Zdecydowanie, jednymi z najbardziej wpływowych uczestników na rynku walut są banki centralne i rządy federalne. W większości państw, bank centralny jest przedłużeniem rządu, który prowadzi jego politykę. Jednakże, niektóre rządy uważają, że bardziej niezależny bank centralny byłby bardziej efektywny w równoważeniu celów w zmniejszaniu inflacji i utrzymywaniu niskich wskaźników, które mają tendencję ekonomicznie wzrastać. Niezależnie od stopnia niezależności posiadanego przez bank centralny, władze rządu odbywają regularne konsultacje z reprezentantami banku centralnego w celu przedyskutowania polityki monetarnej. Stąd, banki centralne oraz rządy są zwykle omawiane wspólnie w kwestiach polityki monetarnej.

Banki centralne są często zaangażowane w manipulowanie rozmiarami rezerw w celu spełnienia określonych celów ekonomicznych. Na przykład, odkąd Chiny ustaliły kurs sztywny wobec dolara amerykańskiego, zakupiły miliony dolarów amerykańskich wartych bon skarbowy USA w celu zatrzymania yuana jako atrakcyjną walutę na rynku walut. Banki centralne ,używają obcych rynków walut by uregulować swoje rozmiary rezerw. Gdy są one wystarczająco „głębokie”, przynoszą znaczące wpływy na rynku walut.

Banki oraz inne instytucje finansowe

Banki to najwięksi uczestnicy rynku forex poza bankami centralnymi i rządami federalnymi. Większość klientów indywidualnych, którzy potrzebują obcej waluty do niewielkich transakcji, handluje właśnie z bankami. Jednakże, indywidualne transakcje wypadają blado w porównaniu z objętością transakcji na rynku międzybankowym.

Na rynku międzybankowym, największe banki handlują między sobą i ustalają cenę walut, którą indywidualni handlowcy widzą na swoich platformach. Te banki dokonują transakcji między sobą w swoich elektronicznych, brokerskich systemach opartych na zaufaniu. Tylko banki, które są wiarygodne mogą się angażować w transakcje. Im większy bank, tym bardziej jest wiarygodny i tym lepsze ceny może zaoferować swoim klientom. Im mniejszy bank, tym mniej jest wiarygodny i tym niże wartości osiąga na skali cenowej.

Ogólnie rzecz biorąc, banki zachowują się jak dilerzy, którzy są w stanie sprzedać lub kupić walutę w cenie kupna bądź sprzedaży. Jednym ze sposobów, przez który banki zarabiają na rynku forex, jest wymiana walut z premią wedle ceny, którą płacą za jej nabycie. Odkąd rynek forex jest zdecentralizowany, powszechne są delikatne różnice w kursie walut w różnych bankach.

Asekuranci

Niektórzy spośród największych klientów tych banków, to biznesmeni zajmujący się międzynarodowymi transakcjami. Bez względu na to, czy biznes jest sprzedawany bądź kupowany na arenie międzynarodowej, zawsze należy się zmierzyć z ulotnością kursu zmiennego.

Jedyną rzeczą, którą zarządzający (a także udziałowcy) mogą nienawidzić jest niepewność. Ryzyko związane z wymianą obcej waluty jest wielkim problemem dla wielu międzynarodowych handlowców. Przykładowo, wyobraźmy sobie sytuację, w której niemiecka firma zamawia pewien sprzęt od japońskiego dostawcy, który ma być spłacony w jenach w przeciągu roku. Biorąc pod uwagę fakt, iż w wymiarze całego roku kurs walut może się drastycznie zmienić, niemiecka firma nie jest w stanie przewidzieć czy transakcja nie będzie ich kosztować więcej niż w czasie odbioru sprzętu.

Jednym sposobem na zmniejszenie niepewności dotyczącej ryzyka związanego z wymianą walut jest operowanie rynkiem natychmiastowym i dokonywanie transakcji błyskawicznych dla spotrzebowanych walut.

Niestety, biznesmani nie koniecznie mogą posiadać odpowiednią ilość gotówki na transakcje błyskawiczną lub mogą nie chcieć utrzymywać ogromnej ilości obcej waluty przez dłuższy czas. Stąd, całkiem często decydują się na przyjęcie strategii asekuracyjnych by zamknąć konkretny kurs walut na przyszłość albo usunąć wszystkie źródła ryzyka związane z kursem walut dla danej transakcji.

Na przykład, jeśli europejska firma chce importować stal ze Stanów Zjednoczonych, powinna zapłacić w dolarach amerykańskich. Jeśli cena euro spadnie wobec dolara przed dokonaniem płatności, europejska firma poniesie finansową stratę. W takim przypadku, może powołać się na kontrakt, który zamknął kurs walut by wyeliminować ryzyko związane z handlem dolarami. Te kontrakty mogą działać w wymiarze obecnym jak i przyszłym.

Spekulanci

Kolejną grupą silnie zaangażowaną w handel obcymi walutami są spekulanci. Zamiast asekurować ryzykowne ruchy związane z wymianą walut, spekulanci próbują zarabiać pieniądze na zmiennych wskaźników kursu walut.

Najbardziej znanym spekulantem walutowym jest prawdopodobnie George Soros – bilioner, zarządzający funduszem hedgingowym. Zdobył on sławę spekulując na spadkiem funta brytyjskiego, co przyniosło mu 1,1 miliardów dolarów amerykańskich w mniej niż miesiąc. Z kolei, Nick Leeson, zapożyczony handlowiec England’s Barings Bank, spekulował na przyszłych kontraktach jena, które doprowadziły go do strat szacowanych na 1,4 miliardów dolarów amerykańskich oraz do upadku firmy.

Jedną z największych i najbardziej kontrowersyjnych form spekulacji są fundusze hedgingowe (zabezpieczające), czyli nieuregulowane fundusze, które pozwalają na strategie inwestycyjne w celu osiągnięcie olbrzymich zwrotów. Metaforycznie możemy o nich pomyśleć jako o sterydach. Fundusze powiernicze są więc idealnymi „chłopcami do bicia” dla wielu centralnych banków. Przez to, ze mogą obstawiać gigantyczne sumy, może mieć to również gigantyczny efekt na gospodarkę i walutę ich kraju. Niektórzy krytycy winią fundusze hedgingowe za kryzys waluty w Azji w końcu lat 90. Jednakże inni zwracają uwagę na fakt, że prawdziwy problem stanowiła niekompetencja azjatyckich bankierów. (Po więcej szczegółów dotyczących funduszy zabezpieczających zajrzyj do „Wstęp Do Funduszy Zabezpieczających – Część Pierwsza oraz Część Druga.) Tak czy siak, spekulanci mają wielki wpływ na rynek walut.

Teraz, gdy posiadasz już podstawy funkcjonowania forex, znasz jego historię oraz orientujesz się w jego uczestnikach, możemy przejść do nieco bardziej zaawansowanych pojęć, które zbliżą cię do handlu na tym olbrzymim rynku. Następna część poświęcona jest głównym teoriom ekonomicznym, które determinują rynek forex.